Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne odraz monitoring środowiska

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: Wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w nizinnych ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:

•    odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
•    ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podejmowane działania były ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.

W ramach projektu realizowane zostały inwestycje związane z:

•    budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania zbiorników małej  retencji, wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów przeciwpożarowych przez jednostki PSP;
•    budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania małych urządzeń piętrzących w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych;
•    adaptacją istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb;
•    przeciwdziałaniem nadmiernej erozji wodnej – np. poprzez zabezpieczanie brzegów i stoków;
•    przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów).

O oddziaływaniu obiektów retencyjnych decyduje nie ich wielkość, ale liczba urządzeń w zlewni, co przekłada się na ich efektywność na dużą skalę. Budowane były w większości małe obiekty/budowle o prostej konstrukcji z zastosowaniem materiałów naturalnych. Ponieważ obiekty te spełniają głównie funkcje ekologiczne – z założenia są przyjazne dla środowiska. Wszystkie projektowane budowle zostały dostosowane do lokalnych warunków przyrodniczo-krajobrazowych, w tym w taki sposób, aby umożliwić swobodne przemieszczanie się organizmów wodnych.

Efekty: Za najistotniejszy, mierzalny efekt projektu uznano przede wszystkim retencjonowanie wody. Nie mniej ważny jest również wpływ małej retencji na ochronę przyrody: zbiorniki powstałe w ramach projektu nie tylko przyczyniają się do poprawy bilansu wodnego i uwilgotnienia siedlisk leśnych, lecz także stały się ważną ostoją wodnej fauny i flory, służą jako wodopoje dla leśnych zwierząt i pełnią funkcje biofiltrów.

Cele uzupełniające:

•    odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
•    ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Bezpośrednim efektem realizacji całego projektu będzie zretencjonowanie 2,1 mln m³ wody.

Wartość projektu:

• Całkowity koszt realizacji projektu: 246 495 660,08 zł
• Kwota wydatków kwalifikowalnych: 191 222 163 zł
• Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 162 538 838,55 zł

Zakres działań Nadleśnictwa Bolewice w ramach projektu Małej Retencji Nizinnej

Nazwa inwestycji: Mała retencja nizinna- gromadzenie wody dla fauny kompleksu leśnego Mokrzyzny.

Sposób realizacji zadania: Budowa zastawki drewnianej na rowie leśnym wraz z częściowym pogłębieniem rowu (urządzenie melioracji szczegółowej) o piętrzeniu od 0,30 do 0,50m oraz odcinkowe poszerzenie ww. rowu leśnego mające na celu stworzenie warunków prawidłowego egzystowania w systemie płazów i gadów poprzez spowolnienie odpływu wody i spiętrzenie przepływającego obok cieku wodnego.
Warunki przyrodnicze na obszarze oddziaływania projektu: miejsce planowanego działania znajduje się w centralnej części kompleksu leśnego o pow. ok. 600 ha zwanego "Mokrzyznami" z uwagi na tradycyjnie występujący na tym terenie wysoki poziom wód. Na kompleks leśny składają się głównie drzewostany liściaste: kwaśne i żyzne buczyny, grądy oraz olsy. Typ siedliskowy lasu dla tego obszaru został oznaczony jako LW (las wilgotny). Jednak w ostatniej dekadzie z uwagi na panujące susze na całym obszarze można zaobserwować braki wody. Najbardziej dotkliwie odczuwają to występujące tu liczne gatunki fauny w tym płazy gady i ptaki.
Celem planowanej inwestycji jest odtworzenie właściwych stosunków wodnych oraz poprawa warunków hydrologicznych na tym terenie.

Wartość wydatków kwalifikowalnych - 59.456,78 zł
Źródło finansowania - fundusze UE oraz środki własne Lasów Państwowych.